Girişimcilik ve Fonksiyonel Olarak Girişim
Klâsik üretim faktörleri olan emek, sermaye ve tabiatın yanına günümüzde girişimcilik faktörü de dâhil edilmektedir. Bilgi toplumunda, emek yoğun üretimin yerini düşünsel üretim almıştır. Bunun sonucu olarak girişimcilik konusu artık daha da önemli hale gelmiştir.
Girişimci, sürekli piyasaları izleyen, piyasalarda gördüğü talep boşluklarını değerlendiren, yeni talepler yaratan, değişen taleplere zamanında tepki göstererek doğru zamanda doğru yerde gerekli yatırımları yapan, gerektiğinde risk almasını bilen, sorumluluk üstlenen yaratıcı kişilerdir.
Başarılı bir girişimci; gerek nitelikler, gerekse davranışlar ve olaylara bakış açısından diğer insanlardan farklıdır. Bu bağlamda girişimci kavramı devamlı surette yenilik yapan kişi anlamında kullanılmaktadır. Girişimcinin “yenilikçi” olarak nitelendirilmesi ise; yeni bir üretim tekniğinden yararlanarak maliyetlerin düşürülmesi, yeni ürünlerin piyasaya sunulması, yeni pazarların elde edilmesi, yeni hammadde ya da yan mamul kaynağının bulunması ve nihayet yeni bir organizasyon biçiminin gerçekleştirilmesi hususlarını kapsamaktadır.( 1)
Etimolojik açıdan girişimcilik; Girişim, Girişimci ve Girişimcilik kavramları Türkçe “Girişmek” fiilinden türeyen sözcüklerdir. Orhan Hançerlioğlu’nun Türk Dili Sözlüğünde yaptığı tanıma göre Girişmek fiili “bir işe, bir şeye başlamak için hazırlık yapmak, ele almak ve başlamak” anlamları taşır. Girişim sözcüğü ise deneme, başlama gibi anlamları da ihtiva eder. Bir işe, eyleme girişme, başlama, harekete geçme veya geçirme demektir. Örneğin; “Girişimde bulunmak” deyiminde olduğu gibi… “Girişimci” ise “bir işi yapmak için teşebbüste bulunan kişi” olarak açıklanmıştır. Yine aynı fiilden türemiş olan “Girişken” kelimesi de hiç çekinmeden ve kolayca iletişim kurabilen, kendi kendine bir uğraş oluşturabilen kişi manalarına gelir. Arapça kökenli “Teşebbüs” kavramının kökeninde ise deneme, sonuç henüz bilinmemesine rağmen harekete geçme anlamı vardır. Müteşebbis ise Türkçedeki girişimci kavramını karşılar ve zaman zaman bu manada kullanılır.(2)
Fonksiyonel olarak girişimcilik; Ticari, sosyal, bilimsel, siyasi ve kamu girişimciliği olarak birçok fonksiyonel farklı boyutları vardır. TÜBİTAK tarafından her yıl bilimsel ve teknolojik gelişmeler neticesinde performanslarına göre değerlendirilen üniversiteler derecelendirilmektedir. Doğal olarak yeterli akademisyen kalifiye olarak yetişmesi domino etkisi yapmaktadır. Dolayısıyla farklı alanlarda yetişen bilimsel ve teknolojik gelişmeleri takip ederek inovatif bilgiler ve fikirler ışığında girişimcilik kültürünün gelişmesi sağlanmaktadır.
Bulancaklı Bir Ailenin Girişimcilik Kültüründen Örnekleme
Bundan 120 yıl önce Bulancak’ta başlayan bir girişimcinin serüvenini bundan önceki yazımda anlatmıştım. Bulancak 120 yıl önce küçük bir kasaba iken Hışır Mustafa ( Mustafa Veyisoğlu ) fındık işleme, ihracat, kiremit, jut çuval, kereste fabrikası, kara ve deniz nakliyat alanında tek başına faaliyet göstermiş bir şahsiyettir.
Bugün ondan sonraki 5. kuşak farklı alanlarda girişimciliği devam ettirmektedir. Hışır Mustafa’nın faaliyetleri 1. Dünya Savaşı yılları, 29 Dünya krizi ve 2. Dünya savaşı yıllarında devam etmiştir. Girişimcilik alanında oluşturduğu kültür birikimini ondan sonraki kuşaklara aktarmayı sağlamıştır. 2. kuşakta gelen Oğlu Ahmet Özcan ( Hışır Ahmet ) farklı girişiminin yanında tam manasıyla sosyal girişimcidir. İlçenin sosyo-ekonomik yapısının düşük olduğu 40lı ve 70li yıllarda sosyal gelişme adına bir girişim örneği göstermiş ve önderlik etmiştir.
- kuşakta torun olan Yakup Zere, ilçede 70li yıllardan günümüze sanayileşmenin önünü açmış çeşitli yatırımlar yapmıştır. İnovasyon ve ar-ge çalışmalarına önem vermiş ulusal anlamda yenilikçi makineler üretmiş, patentini aldığı birçok ürün bulunmaktadır. Yine torunlardan olan Prof. Dr. İshak Özkan psikiyatri alanında 80li yılların başında bilimsel anlamda girişimciliği önünü açan ilk torun olmuş. 3. kuşak olan Özkan, bilimsel girişimciliğinin yanında aynı zamanda sosyal bir girişimcidir. Yine 3.kuşaktan olan Levent ve Bülent Okay kardeşler yer bilimlerinde uzmanlaşmış bugün uluslararası maden aramada firmaları bulunmakta, 3 kıtada altın madeninden enerji kaynaklarına kadar çalışmalar yürütmekte ve ülkeye ciddi kaynak getirmektedirler.
4.kuşak bilimsel, kamu ve sosyal girişimcilerin çok daha fazla olduğunu görüyoruz. Bunlardan bir tanesi Prof. Dr. Mustafa Kadri Altundağ. Onkoloji alanında uzmanlaşmış önemli bir bilim adamıdır. Yine bilimsel girişimciliğinin yanında Altundağ’ın sosyal girişimciliği de vardır. Onkoloji dalında değişik bilimsel araştırma ve tanı buluşlara imza atmıştır. 4. Kuşakta bilimsel girişimciliği ve geleceği çok farklı boyutlara ulaşacak olan ülkemiz için genç olmasına rağmen büyük projelere imza atacağından kimsenin şüphesi olmasın.
Boğaziçi üniversitesinde Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Erkcan Özcan fizik alanında önemli düzeyde ve Türkiye’de üst düzey bilim adamıdır. Avrupa Nükleer Araştırma Merkezinde (CERN) görev yapmış birçok projeye imza atış olmasının yanında Tanrı parçacığının bulunması çalışmalarında görev almış ekibin içerisinde bulunmuştur.Yine 3.kuşaktan olan 4.kuşak ile aynı yaşıt olan Goldman Sachs Bankası’nın Gelişmekte Olan Ülkeler Finans Grup Başkanı Halil Emecan uluslararası finans konusunda uzmanlaşmış, kamu ve finans girişimcisidir. Goldman Sachs Dünyanın en büyük yatırım bankası olması, Türkiye’nin içerisinde bulunduğu gelişmekte olan ülkelere geliştirilen politikalar, girişimcilik fikirleri ve önemli yatırım projelerine finans sağlayan grubun başında bulunmaktadır.
Özellikle 3. ve 4. kuşakta bu saydıklarım dışında ülkemizin değişik yerlerinde ve yurtdışında çok çeşitli kurumlarda üniversitelerde ve özel sektörde bilimsel, sosyal, kamu, siyasi, sanatsal, ticari anlamda hizmet eden bu ailenin 300’e yakın konusunda uzmanlaşmış ve 5. kuşakta çoğalarak devam eden kalifiye insan yetiştirmiş ve yetiştirmeye devam etmekte, girişimcilik kültürünü kuşaktan kuşağa aktarmaktadırlar. Ben kendim 4. kuşak olarak sosyal girişimci olarak birkaç yerel kalkınma fikir projelerinde bulunduğumu ayriyeten belirtmek isterim.
Girişimcilik kültürü ülkemizin kalkınmasında geliştirilirse önemli bir zenginlik olacaktır. Gelişmiş ülkeler girişimcilik, yenilikçiliğe ve ar-ge ye büyük oranda bütçe ayırıyorlar. Ülkemiz son yıllarda bu alanda gelişme göstermiş olup ciddi oranda girişimcilik ve teknolojik gelişmeye destek vermektedirler. Sadece destek yetmiyor, bu kültürün kuşaktan kuşağa aktarılması sürdürülebilir girişimcilik olması ile mümkün olacaktır. Giresun’un küçük bir ilçesi olan Bulancak’tan kuşaktan kuşağa aktarılan Girişimcilik Kültürünün bir aile örneğini paylaşmamın sizlere mentörlük edeceği umuduyla…
Kaynak:
- Ali Türkmen (girişimcilik ve girişimcilik kültürü y.l.pro.)
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Giri%C5%9Fimcilik